Λόγος Αγ. Γρηγορίου Νύσσης «κατά τοκιζόντων»

Προς επιβεβαίωση του αληθούς παλαιοτέρου άρθρου μας, περί πνευματικής κρίσης στην Ελλάδα, η οποία προηγήθηκε της οικονομικής, θα προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε μέσω του λόγου του Αγ. Γρηγορίου Νύσσης «κατά τοκιζόντων», τις αποδείξεις των όσων αναφέρθηκαν.

Ο λόγος αυτός εκφωνήθηκε από τον Άγιο για να καυτηριάσει τόσο τους δανειστές, όσο και τους δανειζόμενους χρημάτων με τόκο. Ο λόγος είναι εκπληκτικός, καταγγέλλει τη νέα τάξη πραγμάτων και έχει την διαχρονικότητα, όπως άλλωστε όλα τα κείμενα των Αγίων Πατέρων μας.
Αναφέρει λοιπόν ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης:

·         «Η κοινωνική εκμετάλλευση είναι η αιτία της φτώχειας και της δυστυχίας των πολλών».

·         «Ανώφελο να δημιουργείς πολλοὺς φτωχοὺς με την εκμετάλλευση
και ν’ ανακουφίζεις έναν με την ελεημοσύνη.»

Όσον αφορά τους τοκιστές:
«Αργόσχολη και πλεονεκτική είναι η ζωή του τοκιστή. Δε γνωρίζει αυτός τους κόπους της γεωργίας ούτε την εφευρετικότητα του εμπορίου. Αντίθετα (απ’ ότι συμβαίνει με όσους ασκούν παραγωγικά επαγγέλματα), ο τοκιστής κάθεται στον ίδιο πάντοτε τόπο, μέσα στο σπίτι του μεγαλώνει τα θρεφτάρια της κερδοσκοπίας.

Άσπαρτα κι ακαλλιέργητα θέλει τα πάντα γι’ αυτόν να φυτρώνουν.
Γι’ αλέτρι έχει την πέννα· για χωράφι, το χαρτί· για σπόρο, το μελάνι· για βροχή, το χρόνο που τού πολλαπλασιάζει αθόρυβα τους τόκους των χρημάτων. Δρεπάνι του είναι η δικαστική απαίτηση του χρέους, αλώνι, το σπίτι του, όπου λιανίζει τις περιουσίες των αναγκασμένων ανθρώπων. Όλων τ’ αγαθά τα βλέπει δικά του.  Εύχεται στους ανθρώπους ανάγκες και συμφορές, για να τρέξουν υποχρεωτικά να δανειστούν απ’ αυτόν. Μισεί τους αυτάρκεις και όσους δεν έχουν δανειστεί απ’ αυτόν, τους θεωρεί εχθρούς του.

Συχνάζει στα δικαστήρια για ν’ ανακαλύψει κάποιον που τον πιέζουν οι δανειστές και τους φοροεισπράκτορες ακολουθεί, όπως τα κοράκια τους στρατούς που διεξάγουν πόλεμο (για να τρώνε τους σκοτωμένους). Κουβαλάει παντού το κομπόδεμα, και σαν δόλωμα το δείχνει σ’ εκείνους που τους πνίγει η ανάγκη, ώστε, ανοίγοντας γι’ αυτό το στόμα, να καταπιούν μαζί μ’ αυτό και το αγκίστρι του τόκου. Καθημερινά μετράει τα κέρδη, μα η δίψα του για χρήμα δε σβήνει. Στεναχωριέται για το χρυσάφι που έχει φυλαγμένο στο σπίτι, επειδή μένει αχρησιμοποίητο κι ανεκμετάλλευτο...».

Μήπως κάτι παρόμοιο δεν συμβαίνει και σήμερα; Ισχυρές χώρες εκμεταλλεύονται τις ασθενέστερες και οδηγούν τους λαούς στην εξαθλίωση.

Παρακάτω αυτά που αναφέρει μας θυμίζουν πολύ έντονα την Τρόικα και ΔΝΤ (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο), που έχουν τον απόλυτο έλεγχο των οικονομικών της χώρας μας και ζητούν περικοπές στο «κατά κεφαλήν» εισόδημα, χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες στην επιβίωσή μας:

«Περιεργάζεται ο δανειστής όλες τις πράξεις του οφειλέτη, τα ταξίδια του, τις χειρονομίες του, τις επισκέψεις του, τις εμπορικές συναλλαγές του. Κι αν καμιά δυσάρεστη είδηση φτάσει, ότι δηλ. ο τάδε έπεσε στους ληστές, ή ότι φτώχεψε ξαφνικά από κάποια ατυχία, κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια, αναστενάζει αδιάκοπα, χύνει κρυφά μαύρο δάκρυ· ξετυλίγει το χρεόγραφο, θρηνεί το χρυσάφι που αντιπροσωπεύουν οι γραμμές του, προσκομίζει το συμβόλαιο σα να ήταν ένδυμα πεθαμένου παιδιού του· μάλιστα κι από εκείνο, περισσότερη θλίψη του προκαλεί.
Αν μάλιστα συμβεί να έχει δανείσει ναυτικούς, κάθεται διαρκώς κοντά στους γιαλούς, μελετάει τις κινήσεις των ανέμων, ρωτάει επίμονα όσους καταπλέουν, μήπως ακούστηκε κανένα ναυάγιο, μήπως κινδύνεψαν πουθενά ναυτικοί; Λιώνει η ψυχή του κάτω από το βάρος των καθημερινών φροντίδων.
Σ’ έναν τέτοιον αξίζει βέβαια να ειπωθεί: σταμάτα, άνθρωπε μου, τις επικίνδυνες αυτές φροντίδες· λυτρώσου από την εξουθενωτική προσδοκία του κέρδους· πρόσεξε μήπως κυνηγώντας τόκους, δαπανήσεις το πολύτιμο κεφάλαιο που είναι ο εαυτός σου.
Ζητείς εισοδήματα και πρόσθετα πλούτη απ’ το φτωχό, κάνοντας κάτι ανάλογο μ’ αυτόν που θα ήθελε να πάρει θημωνιές σιτάρι από χωράφι που το ξέρανε ο λίβας, ή άφθονα σταφύλια από αμπέλι απ’ το οποίο πέρασε χαλαζοφόρο σύννεφο, ή παιδιά από στείρα κοιλιά ή θρεπτικό γάλα από γυναίκες που δεν έχουν γεννήσει...
Πώς θα προσευχηθείς λοιπόν, τοκογλύφε; Με τί συνείδηση θα ζητήσεις από τον Θεό κάποια ευεργεσία, εσύ που έμαθες όλο να παίρνεις και ποτέ να μη δίνεις; Ή μήπως σού διαφεύγει ότι η προσευχή σου αποτελεί υπόμνηση της δικής σου απανθρωπιάς; Ποιά συγχώρηση έδωσες και ζητάς συγγνώμη; Ποιόν ελέησες κι επικαλείσαι τον Ελεήμονα; Αλλά κι αν ακόμη προσφέρεις ελεημοσύνη, ως προϊόν απάνθρωπης εκμετάλλευσης δεν θα είναι καρπός των συμφορών των άλλων, γεμάτη δάκρυα και στεναγμούς;»

Όσον αφορά τους δανειζόμενους:
Δηλαδή εμάς. Τα λόγια του μη παραλείψουμε να τα λάβουμε υπ’ όψιν και να κατανοήσουμε πού οδηγεί ο άκρατος δανεισμός, είτε προσωπικός είτε της χώρας μας, από περιουσίες είτε ανθρώπων είτε οργανισμών, που αποκτήθηκαν από εκμετάλλευση άλλων ανθρώπων και λαών.

Αν γνώριζε ο φτωχός από πού προσφέρεις την ελεημοσύνη, δεν θα τη δεχόταν, γιατί θα αισθανόταν σα να έμελλε να γευτεί σάρκες αδελφικές και αίμα συγγενών του. Θα σού πετούσε δε κατάμουτρα τούτα τα λόγια τα γεμάτα θάρρος και φρονιμάδα:
Μη με θρέψεις, άνθρωπε, από τα δάκρυα των αδελφών μου. Μη δώσεις στο φτωχό ψωμί βγαλμένο από τους στεναγμούς των άλλων φτωχών. Μοίρασε στους συνανθρώπους σου όσα με αδικίες μάζεψες και τότε θα παραδεχτώ την ευεργεσία σου. Ποιό το όφελος, αν δημιουργείς πολλούς φτωχούς (με την εκμετάλλευση) κι ανακουφίζεις έναν (με την ελεημοσύνη); Αν δεν υπήρχε το πλήθος των τοκογλύφων (των εκμεταλλευτών γενικά), δεν θα υπήρχε ούτε η στρατιά των πεινασμένων. Ας διαλυθούν τα οργανωμένα οικονομικά συμφέροντα και όλοι θ’ αποκτήσουμε την οικονομική μας αυτάρκεια…»